Meer dan telers misschien lief is, hebben zij zich de laatste tijd bezig moeten houden met energieprijzen. Die zijn zo hoog dat er aanpassingen in de teelt nodig zijn. Maar welke precies? En stem je energie af op je teelt of moet het andersom?
Het zevenkoppige team teeltadviseurs van Horti-Consult International adviseert telers in dit keuzeproces en bij hun deze winter noodgedwongen vaak flink aangepaste teelt. Als zij überhaupt deze winter al telen.
Onderlinge verschillen
“Veel plantingen schuiven op”, ziet teeltadviseur Gilbert Heijens. Hij begeleidt nationaal en internationaal telers met tomaat, paprika, peper, komkommer, aubergine, courgette en biologische telers. “De meeste verschuivingen gaan plaatsvinden in de decemberplantingen in tomaat. In paprika heb ik het idee dat de vroege plantingen redelijk standhouden, terwijl er in komkommer telers zijn die de start van hun teelt opschuiven naar soms zelfs april. Telers zullen soms dan ook met grotere planten gaan starten.”
Gilbert signaleert dat de laatste jaren de verschillen tussen telers steeds groter zijn geworden. “In het verleden werden de verschillen tussen telers vooral gemaakt in hun teelt en kreeg iedereen op de klok dezelfde prijzen. Dat is natuurlijk allang niet meer zo. Veel meer factoren spelen mee en hierdoor is de situatie per teler, zelfs per kas, verschillend.”
Energiebesparing op korte en lange termijn
Zeker is dat van de grote glasgroenten tomaat de grootste gasverbruiker is met zo’n 30 tot 45 kuub gas per kubieke meter. Tomaat is ook de teelt waarmee veel telers ’s winters doorgaan. Gilbert ziet dat telers momenteel (opnieuw) oog hebben voor allerhande snel toe te passen energiebesparingstechnieken of -tactieken. “Denk aan het intrekken van plastic, het bevestigen van noppenfolie op de kasgevels, het hanteren van een maximumbuis met dezelfde temperatuur (38 graden Celsius) als normaal de minimumbuis of aanpassingen in de belichting.”
Ondertussen is ook de verwachting dat energie-innovaties voor de langere termijn (opnieuw) in beeld komen. “Bijvoorbeeld een tweede scherm in tomaat. In paprika zie je dat al veel, maar in tomaat nog niet. Met de huidige gasprijzen zal het ook in tomaat echter sneller rendabel worden om naast een verduisteringsscherm ook een energiescherm te installeren.”
Belichting
Als snelle aanpassing kijken telers logischerwijs nu veel naar de belichting met de winter op komst. “Vorige week had ik een bijeenkomst met telers uit België. Nog meer dan in Nederland maken telers daar al gebruik van ledbelichting of hybride. Daarmee zijn telers momenteel in het voordeel, want het energieverbruik van de ledarmaturen is lager. Waar telers met hybride belichting telen, zie je dat als de stroom duur is, alleen de ledarmaturen aan blijven.”
In Nederland zag Gilbert al dat telers minder zijn gaan belichten en zelfs helemaal hun belichting uitlaten. “Ik weet van telers die twee maanden terug voor een belichte winterteelt hebben besteld, maar die nu met het planten, planten hebben getopt op drie bladeren om de bloei uit te stellen. Of planten hebben gestort. Ook zijn er telers die hun teelt die in april of mei is geplant zouden doortrekken door de winter, maar daar nu de kop uit de plant hebben gehaald om er als het ware een herfstteelt van te maken. Dan heb je minder trossen aan het gewas hangen, hoef je er minder energie in te steken en eindig je met minder lichtbehoefte.”
Wijder en minder warm telen
De telers die wel belichten, willen dat met zo min mogelijk belichting doen. Om er toch voor de zorgen dat de planten zo goed mogelijk groeien, worden teeltaanpassingen gedaan. “Een belangrijke maatregel is het wijder zetten van de planten. Ook extra terugsnoeien komt veel voor. Op die manier willen telers de december en begin januari, de moeilijkste periode, doorkomen en zorgen dat het licht ook goed onder in het gewas blijft komen.”
Een andere knop om aan te draaien is de verwarming. Ook hier verschilt de situatie tussen telers enorm. “Telers die met duur gas te maken hebben en een ketel hebben staan, heb ik al geadviseerd niet vroeg te planten of niet te planten. De kans is nu namelijk zo groot dat je anders de kosten nooit terugverdient.”
Telers die wel door telen met minder belichte tomaten, schroeven de verwarming terug, soms zelfs naar 18 graden Celsius. “Lager kon in een onbelichte teelt vroeger ook. Dan zag je telers die het met 16 à 17 graden deden. Wel ligt altijd het gevaar van extra ziektes en ook een dalende kwaliteit op de loer.”
Gevaren
Op dit moment lijkt het met bijvoorbeeld schimmels vanwege opeens vochtigere kassen nog mee te vallen, maar wat niet is, kan nog komen. Gilbert kent al wel meldingen van het opduiken van bijvoorbeeld Botrytis of Phytophora. “Telers zoeken nu de grenzen op en doen concessies, maar dan kun je ook te ver in gaan. Bijvoorbeeld het hanteren van een maximumbuis met dezelfde temperatuur als normaal een minimumbuis. Het begrenzen van de maximumbuis kan de warmteverdeling in de kas sterk beïnvloeden. Dat doet wat met je kasklimaat en je gewas, alleen niemand weet momenteel nog precies wat, zeker niet nu er aan allerlei knoppen tegelijk wordt gedraaid. Sensoren kunnen daarin helpen, maar het is nog steeds veel zaak van zelf snel bijsturen. Dat blijft echter lastig, want met de kennis van nu hadden telers bijvoorbeeld eerder teruggesnoeid.
Zeker is dat we deze winter, eigenlijk net als afgelopen winter met de enorme kou en grote hoeveelheden sneeuw, veel gaan leren met zijn allen. En hopelijk kunnen we ook weer terug naar ‘normaal’. In januari de plantafstand weer terugbrengen, weer meer belichten en minder snoeien is gelukkig vrij eenvoudig en snel te regelen.”
Gepubliceerd op Groentenieuws.nl op 1 november 2021
